Dziś u początku XXI wieku nadal dla wielu wychowanie słuszne i właściwe - to wychowanie bez wartości, bez odniesienia do Boga, zawieszone w próżni a więc wychowanie laickie. Jest ono różnie określane, definiowane i rozumiane. Ze strony zwolenników takiego kierunku wychowania i kształcenia kierowane są pod adresem zarówno samej pedagogiki katolickiej jak i osób tak rozumiejących wychowanie i działających w tym duchu różne inwektywy. Niekiedy w gronie zwolenników laickiego wychowania stają osoby, które same przeszły drogę wychowania katolickiego, a dziś z racji na różne przeszłości, zależności, zawiłości życiowe, utożsamiają się z pedagogiką bezideową, czysto teoretyczną, pozbawioną odniesienia do konkretnego Mistrza – jako Pedagoga, który jest autorytetem, wzorcem. W wychowaniu bowiem istotnym zawsze będzie ukazywanie wzorca ku któremu prowadzony będzie wychowanek. Wśród wielkiej rzeszy osób oddanych sprawie kształcenia i wychowania katolickiego jest znany nie tylko na Słowacji jako naukowiec, duszpasterz – ks. prof. dr hab. Franciszek Długosz.

Księdza dzieciństwo to Mníšk nad Popradem. Potem studia filozoficzno-teologiczne w Bratysławie po których przyjął Ksiądz Profesor święcenia kapłańskie 17.06.1984 w Nitrze. I od 1984 roku praca w Levoči, gdzie jest także dziekanem dekanatu a zarazem moderatorem dolnospiskich dekanatów. Pełni Ksiądz wiele funkcji m.in. jest sędzią sądu kościelnego w Spiskiej Kapitule, członkiem Rady Kapłańskiej. Piastuje także godność prałata Jego Świątobliwości Ojca Świętego Jana Pawła II. Jeśli chodzi o karierę naukową to w 1997 roku ukończył Ksiądz studia licencjackie z historii na PAT-e w Krakowie, następnie z prawa kanonicznego na KUL w Lublinie. W roku 2000 habilitacja na Trnavskim Uniwersytecie, a w obecnie posiada tytuł profesora z teologii katolickiej. Od r. 1993 wykładowca w Spišskom Podhradí, zaś od roku 2004 pracownik naukowy na Wydziale Pedagogicznym Katolickiego Uniwersytetu w Ružomberku. Autor wielu publikacji i artykułów. Jak widać godzi Ksiądz Profesor dwie drogi: naukową i duszpasterską.

1. Proszę zatem powiedzieć, czy łączenie obowiązków duszpasterza i naukowca wzbogaca obie dziedziny działalności?

Podczas święceń kapłańskich otrzymałem zadanie głoszenia Ewangelii, prowadzenia katechizacji i duszpasterstwa. Chodzi o najważniejsze działania w życiu i pracy każdego duszpasterza, do których bezpośrednio należy pedagogika - wychowanie. Wychowanie w publicznych, średnich i wyższych szkołach zapewnia kapłanowi unikatową możliwość kontaktu w pierwszej kolejności z uczniami, studentami uczelni i w ten sposób następuje oddziaływanie ewangelizacyjne, katechizacji i duszpasterstwa. Otrzymana misja jako pedagoga i teologa motywuje mnie do upowszechniania wiedzy, działalności naukowej.

Pri kňazskej vysviacke som dostal celoživotnú úlohu ohlasovania evanjelia, katechizácie a pastorácie. Ide o najdôležitejšie činnosti v živote a práci každého dušpastiera, na ktoré práve pedagogika bezprostredne nadväzuje. Vyučovanie v základných, stredných a vysokých školách poskytuje každému kňazovi jedinečnú príležitosť overovať si v priamom kontakte so žiakmi, študentmi a vysokoškolákmi spätnú väzbu, čiže účinnosť evanjelizácie, katechizácie a pastorácie. Poslanie pedagóga a zároveň teológa ma motivuje k rozširovaniu a pre-hlbovaniu vedomostí, k vedeckým a publikačným aktivitám.

2. Od wielu lat Ksiądz Profesor jest zaangażowany w działalność wychowawczą. Dokonuje się ona bowiem zarówno w pracy naukowej jak i pastoralnej. Proszę powiedzieć czy wychowanie katolickie nadal cieszy się wśród Słowaków uznaniem?

Obecnie pracuję w Katolickim Gimnazjum św. F. Assiského w Lewoczy, 17 lat w Instytucie Teologicznym w Spiskiej Kapitule, jako kierownik i wykładowca w Katedrze katechetyki i praktycznej teologii Wydziału Pedagogicznego Katolickiego Uniwersytetu w Ružomberku ponadto przygotowuję materiały do publikacji, które zawierają wystąpienia na naukowych sympozjach, autorskie prace, konsultacje i nauczanie oraz recenzje podsumowujące i oceniające prace kwalifikacyjne, habilitacyjne, profesorskie na wszystkich stopniach szkolnictwa wyższego. Często także miewam wystąpienia w mediach, na przykład podczas celebrowania Mszy świętych transmitowanych jednocześnie w Radiu Lumen, ale też z tytułu mojej funkcji jako rektora Bazyliki Nawiedzenia Panny Maryi na Mariánskiej Górze, zwłaszcza podczas głównych lewockich pielgrzymek. Nie szukam popularności, staram się ją podporządkować nauce ewangelicznej i fundamentalnej podstawie kapłańskiego powołania.

Pôsobenie v cirkevnom Gymnáziu sv. F. Assiského v Levoči, sedemnásť rokov prednášania v spišskokapitulskom Teologickom inštitúte, súčasné vedenie Katedry katechetiky a praktickej teológie Pedagogickej fakulty Katolíckej univerzity v Ružomberku sa premieta do určitej miery publicity, ktorú rozširujú aj moje vystúpenia na vedeckých sympóziách, autorská práca, konzultantská a školiteľská činnosť v posudzovaní záverečných kvalifikačných, habilitačných a inauguračných prác na všetkých úrovniach vysokoškolského štúdia. Často sa dostávam do kontaktu s médiami, napríklad slúžením sv. omší vysielaných v priamych prenosoch Rádia Lumen, ale aj z titulu mojej funkcie rektora Baziliky navštívenia Panny Márie na Mariánskej hore, najmä počas hlavných levočských pútí. Publicite sa nevyhýbam, usilujem sa ju podriadiť evanjelizácii a fundamentálnej podstate kňazského poslania.

3. Wychowanie człowieka to najtrudniejsze zadanie, szczególnie w obecnych czasach promujących styl laickiego życia, które wymagają postawy jednoznacznej. Proszę powiedzieć, jakie główne wartości dzisiaj odgrywają szczególną rolę w pedagogii człowieka?

Pedagogika katolicka, duszpasterstwo, ewangelizacja i katechizacja stoją dziś przed niezmiernie ważnym wyzwaniem: wyjaśnieniem, zaszczepianiem do duszy i serc wiernych dobrych chrześcijańskich wartości moralnych, wzmacnianiem wiary, autentycznej pobożności, poszanowaniem tradycji i nauczania Kościoła katolickiego. Wychowanie w tym duchu obecnie jawi się jak jedno z ostatnich możliwości, jest to nadzieja o uzdrowienie ducha całego słowackiego Narodu.

Katolícka pedagogika, pastorácia, evanjelizácia a katechizácia stoja pred nesmierne náročnou úlohou: objasňovať, presadzovať a vštepovať do duší aj sŕdc veriacich pravé kresťanské morálne hodnoty, posilňovať vieru, úprimnú zbožnosť, úctu k tradíciám a učeniu Katolíckej cirkvi. Výchova v tomto duchu sa v súčasnosti javí ako jedna z posledných možností, ba dokonca nádeje v ozdravenie duchovného zdravia celého slovenského národa.

4. Ksiądz Profesor jest także kustoszem Sanktuarium Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Levočy na Mariańskiej Górze, które 3 lipca 1995 nawiedził Jan Paweł II. Proszę powiedzieć, czy nadal kult maryjny się rozwija wśród Słowaków i dlaczego?

Wizyta apostolska błogosławionego Jana Pawła II na Górze Mariańskiej 3 lipca 1995 roku wzmocniła i podkreśliła cześć wobec Matki Bożej nie tylko na miejscu pełnym łask, ale i w Šaštíne, na Starych Górach, w Marianke i dalszych maryjnych pątniczych miejscach. Tylko w Lewoczy począwszy od średniowiecza pielgrzymki zachowały imponującą ciągłość. Niezliczone grupy wiernych wyrażają cześć i miłość ku Matce Bożej pomimo różnych społeczno politycznych wydarzeń w różnych epokach.

Z perspektywy czasu pielgrzymowanie na Mariańską Górę po roku 1989 z radością odnotowuję stały udział wiernych, który dochodzi do pół miliona osób na każdej głównej lewockiej uroczystości. Każdego roku oprócz Uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny należy zaliczyć fatimskie soboty, rekolekcje począwszy od duchowych po świeckich.

Apoštolská návšteva blahoslaveného Jána Pavla II. na Mariánskej hore 3. Júla 1995 posilnila a zvýraznila úctu k Panne Márii nielen na tomto milostiplnom mieste, ale i v Šaštíne, na Starých horách, v Mariánke a ďalších mariánskych pútnických miestach. Práve v Levoči si púte od stredoveku udržali obdivuhodnú kontinuitu. Nespočetné zástupy veriacich si zachovali úctu a lásku k Božej Matke navzdory spoločensko-politickým búrkam v rozličných dejin-ných epochách.

V spätnom priereze doterajších slobodných pútí na Mariánsku horu po roku 1989 s radosťou registrujeme stabilný počet veriacich dosahujúci pol milióna osôb na každej hlavnej levočskej púti. K tejto výročitej slávnostnej udalosti zasvätenej každoročne sviatku Navštívenia Preblahoslavenej Panny Márie však treba prirátať i hojnú účasť veriacich na fatimských sobotách, duchovných cvičeniach od najvyšších cirkevných hodnostárov, rehoľníkov a laikov.

5. Jan Paweł II został ogłoszony błogosławionym. Był bardzo bliski wielu narodom w tym narodowi Słowackiemu. Proszę powiedzieć, czy i na ile rozwija się kult Ojca Świętego w narodzie Słowackim?

Praktycznie w każdym publicznym wystąpieniu pewna część jest poświęcona życiu, działalności i pamięci błogosławionego Jana Pawła II zaznaczając krótką jego charakterystykę: „Był to papież, który nas Słowaków rozumiał i szczerze nas kochał”. Naród słowacki jednoznacznie uznaje Jana Pawła II wśród najbardziej znanych osób na świecie końca XX i początku XXI wieku. Kult Słowaków błogosławionego Jana Pawła II przejawia się na przykład przez wznoszenie pomników, rzeźb. Pątnikom na Mariańskiej Górze przypomina postać tego wielkiego człowieka pamiątkowa tablica upamiętniająca wyniesienie kościoła do godności Bazyliki Mniejszej.

Prakticky v každom verejnom prejave venovanom životu, dielu a dnes už pamiatke blahoslaveného Jána Pavla II. zaznieva výstižná charakteristika: „Bol to pápež, ktorý nám, Slovákom rozumel a mal nás úprimne rád.“ Slovenský národ jednoznačne zaraďuje Jána Pavla II. medzi najvýraznejšie svetové osobnosti 20. a začiatku 21. storočia. Úcta Slovákov k blahoslaveného Jánovi Pavlovi II. sa prejavuje napríklad stavaním sôch. Pútnikom na Mariánskej hore pripomína pamiatku tohto vzácneho človeka pamätná tabuľa o povýšení pút-nického kostola na baziliku minor a alej nazvaná jeho menom.

6. Powszechnie mówi się o kryzysie rodziny. Proszę powiedzieć, jakie są najczęściej przyczyny owego kryzysu rodzin na Słowacji i co należy czynić, aby temu zjawisku zapobiec?

Oznaki kryzysu rodziny na Słowacji są w niektórych znakach podobne kryzysom w ostatnich postkomunistycznych rodzinach. Chociaż upadł poprzedni system, ale do dziś wciąż nie można wypełnić duchowej pustki, która pozostała po monopolistycznej ateistycznej ideologii i propagandzie. Niewierność, rozwody, niedocenianie, nie do końca uznawanie małżeństwa jako ważnego związku sakramentalnego wynikają z nieświadomości. Dzisiaj młodzi ludzie zawierają małżeństwo, którym rodzice nie przekazali najważniejszych Prawd Bożych, przykazań, praw i moralnych zasad związku małżeńskiego. Nie wiedzą o tym, dlatego, że należą do zdeformowanej generacji, naprawdę przemyślaną i wyrafinowaną ateizacją i podejściem materialistycznym.

Symptómy krízy rodiny na Slovensku sú v niektorých znakoch podobné krí-zam v ostatných postkomunistických rodinách. Predchádzajúci režim síce padol, ale podnes sa nedarí vyplniť duchovné vákuum, ktoré vzniklo po monopolnej ateistickej ideológii a propagande. Nevera, rozvody, nedoceňovanie, dokonca neuznávania manželstva ako životne dôležitej sviatosti pramenia ponajprv v ne-vedomosti. Dnes sa sobášia mladí ľudia, ktorým rodičia nedokážu spro-stredkovať najvyššiu Božiu pravdu, prikázania, zákony a morálne zásady man-želského zväzku. Nevedia to, lebo patria ku generácii deformovanej naozaj premyslenou, rafinovanou ateizáciou a materialistickým svetonázorom.

7. Coraz częściej zauważa się, że ludzie młodzi opuszczają własny kraj i emigrują do wielu krajów zachodnich w poszukiwaniu pracy. Jak wygląda sytuacja na Słowacji od tej strony?

Ekonomiczno-finansowa emigracja dotyka współczesne małżeństwa tak destruktywnie, jak przerzuty nowotworowe w organizmie onkologicznego pacjenta. Wzajemna wierność musi spoczywać na filarach głębokiej pobożności, poznaniu ewangelicznych zasad chrześcijańskich małżeńskiego współżycia. Dzisiaj wielu wyjeżdża za granicę będąc pozornie zakochani, lecz duchowo nie uformowani zarówno mężowie jak i mężatki (pracują najczęściej jako opiekunowie). Wiele małżeństw dzisiejszą demokrację interpretuje błędnie: jako prawo pozostawienia osoby, której przed Bogiem przysięgali wierność. Do takiego zachowania prowadzi ich zgubny kult ciała, hedonizmu a niekiedy są zagubieni brakiem szacunku do ciała, czy też materializmem i finansowymi zapędami.

Ekonomicko-finančná emigrácia zasahuje súčasné slovenské manželstvá tak deštruktívne, ako metastáza v organizme onkologického pacienta. Vzájomná vernosť musí spočívať na pilieroch hlbokej zbožnosti, poznaní evanjelia a zásad kresťanského manželského spolunažívania. Ibaže dnes odchádzajú do zahraničia síce navonok krásne zaľúbení, no duchovne labilní manželia, resp. manželky (najčastejšie ako opatrovateľky). Mnohí manželia si súčasnú demokraciu vysvetľujú naozaj bludne: ako právo opustiť bytosť, ktorej pred Bohom prisahali vernosť. Činia tak vedení zhubným kultom tela, pôžitkárstva a neraz sú hnaní vidinou povrchného poživačného užívania telesných, materiálnych a finančných výhod.

8. Obowiązek wychowania dzieci i młodzieży spoczywa głównie na rodzinie. Ale wiemy też, że jest to zadanie Kościoła i państwa. Proszę powiedzieć, co podejmuje Kościół na Słowacji w celu wychowania katolickiego młodego pokolenia?

Kościół katolicki na Słowacji stara się realizować program wychowania młodego pokolenia i często uzupełnia brakujące wychowanie tych najważniejszych wychowawców – czyli rodziców. Zakres kościelnej działalności wychowawczej jest naprawdę piękny i bogaty: aktywne wspólnoty młodych chrześcijańskich grup, parafialna młodzieżowa msza święta, różne zajęcia, w których animatorzy łączą w sposób naturalny zabawy dzieci z podstawową formacją chrześcijańskiej wiary i działalności młodzieży. W procesie katechezy, duszpasterstwie i ewangelizacji można jeszcze zawsze nawiązać do drogocennej tradycji słowackiego katolicyzm i czerpać z niego wiele aspiracji.

Katolícka cirkev na Slovensku sa usiluje čestným dielom prispievať k výchove mladého pokolenia a nezriedka dokonca supluje absentujúce výchovné pôsobenie tých najpovolanejších – rodičov... Spektrum výchovných cirkevných aktivít je naozaj pestré a bohaté: aktívne hnutia mladých kresťanských spoločenstiev, farské mládežnícke sv. omše, rozličné záujmové aktivity, v ktorých animátori spájajú prirodzenú detskú hravosť s prvotným formovaním kresťanského zmýšľania aj počínania si mládeže. V procese katechézy, pastorácie a evanjelizácie sa ešte vždy dá nadväzovať na drahocennú tradíciu slovenského katolicizmu a čerpať z nej mnoho podnetov.

9. Ksiądz jest wieloletnim profesorem Katolickiego Uniwersytetu w Ružomberku. Czy według Księdza dzisiaj istnieje potrzeba katolickich szkół i uniwersytetów? Na ile cieszą się one uznaniem na Słowacji?

Współczesna sieć katolickich szkół na Słowacji w zasadzie zaspokaja obecnym społecznym potrzebom i trendom nauczania i wychowania. Katolicki Uniwersytet w Ružomberku jest dość młodą instytucją i wciąż się rozwija swoje struktury naukowe. Z wyników dogłębnej reprezentatywnej analizy jasno wynika akceptacja tego uniwersytetu w kulturalno-społecznej akademickiej miejscowości. Istnienie i działalność Uniwersytetu w Ružomberku, w dużej mierze opiera się na filarach diecezji Spiskiej. Oczekiwać należy, aby wszystkie instytucje katolickie w Słowacji w tym dziele uczestniczyły.

Súčasná sieť kresťanských škôl na Slovensku v zásade postačuje terajším spoločenským potrebám i trendom výchovy a vzdelávania. Katolícka univerzita v Ružomberku je relatívne mladou inštitúciou a stále sa vo svojich vedných štruktúrach aj odvetviach profiluje. Z výsledkov viacerých reprezentatívnych hĺbkových analýz vyplýva akceptovanie tejto univerzity v kultúrno-spoločenskej a akademickej obci. Existencia a pôsobenie ružomberskej univerzity však v značnej miere spočíva na bedrách Spišskej diecézy. Žiadala by sa participácia všetkých katolíckych ustanovizní na Slovensku.

10. Jaką przyszłość Ksiądz Profesor przewiduje odnośnie religijności ludzi na Słowacji? Jak jawi się perspektywa w tym zakresie?

Perspektywa chrześcijaństwa i katolicyzmu na Słowacji wywołuje wiele pytań, czasami też pesymistycznych prognoz. Niezmiernie wiele będzie zależeć od relacji pomiędzy Kościołem katolickim a państwem. Ten problem może będzie podjęty w najbliższej przyszłości. Może część chwiejnych w wierze wiernych rezygnuje, niektóre grupy pozyskują młodych do różnych sekt i okultystycznych wspólnot. Taka jest jedna część realnego obrazu…

Pocieszającym faktem może być to, że rośnie liczba poszukujących, którzy zrozumieli, że bez wiary i Pana Boga nie można w pełni żyć. Liczba młodzieży w grupach pielgrzymkowych na Mariańską Górę w ostatnich latach nie zmniejsza się, wręcz przeciwnie: przybywa dzieci, młodzieży a szczególnie przybywa młodych małżonków z dziećmi na rękach lub w wózkach.

Nie należy lekceważyć także współczesnych pułapek, ani na chwilę nie tracę wiary, w duchową siłę Lewoczan, Spisakov i całego słowackiego Narodu.

Perspektíva kresťanstva a katolicizmu na Slovensku vyvoláva veľa otáznikov, občas aj pesimistických prognóz. Nesmierne veľa bude závisieť od vyriešenia vzťahu Katolíckej cirkvi a štátu. Tento problém sa môže dostať na pretras v blízkej budúcnosti. Možno časť labilnejších veriacich rezignuje, niektoré skupiny najmä mladých podľahnú lákadlám rôznych siekt a okultistických spolkov. Taká je jedna časť reálneho obrazu…

Povzbudzujúcim faktom je však pribúdajúci počet hľadajúcich, ktorí pochopili, že sa bez viery a Pána Boha nedá plnohodnotne existovať. Počet mládeže v zástupoch kráčajúcich na Mariánsku horu v ostatných rokoch neklesá, naopak: pribúda detí, mládeže a obzvlášť potešujúci je pohľad na mladých manželov s deťmi v náručí alebo v kočíkoch.

Nepodceňujem všakovaké nástrahy dnešných čias, ale ani na okamih nestrácam vieru v duchovnú životaschopnosť Levočanov, Spišiakov a celého slovenského národa.

 

Wywiad z ks. prof. Franciszkiem Długoszem przeprowadził w dniu 3 września 2012 roku ks. prof. Jan Zimny