AUTHOR

Dr Roksana Rał-Niemeczek

University of Opole in Opole

Philologist, literary scholar. Scientific interests focus on Old Polish literature, text genology, cultural and literary relations between Poles and Italians, as well as the broadly understood methodology of humanities research.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1126-2749 E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

CC-BY-NC-ND 4.0 Deed

DOI

https://doi.org/10.62266/PK.1898-3685.2023.33.15

ABSTRACT

This article describes the influence of the ancient and Christian tradition on the formation of the genology of the idyll. It is a species structure that has a special kind of motivation, which was manifested in the methods of its conventionalization. The author presents the stage of the entry of the idyll into Polish literature of the Renaissance starting with the first Latin-language traces of idyllic creativity by Pietro Illicino and Stanisław Koszutski. Currently, these literary works are little known, although the circumstances of their creation are very interesting. Furthermore, bucolic provenance was discussed, referring to the Italian and Greek traditions. The theme of ancient and Roman Catholic Arcadia was analysed. The systematized theoretical record includes information on the relationship of the idyll with other pastoral genres, such as eclogues, carols or pastorales. The article also interprets idylls that refer to the Christian concept of neoplatonic love, i.e. the divine Amor divinus and the wordly Amor profanus. The process of transforming a Latin idyll into a Polish-language idyll is presented in the context of cultural and literary conditions of that time. This article contains a description of important genre criteria (with the textual exemplifications) gradually adapted by the first authors of pastoral literature, such as: Jan Kochanowski, Szymon Szymonowic and the Zimorowic brothers. The opus of these poets prove the numerous transformations of idyllic criteria in specific textual realizations, showing the complicated path in the location of the idyll in the canon of literature and in Polish culture in general, with its lifespan and topicality at the same time.

Key words: idyll, genology, Antiquity, Renaissance, Christianity, Jan Kochanowski, Szymon Szymonowic, Szymon Zimorowic, Józef Bartłomiej Zimorowic

REFERENCE

Abramowska J., Krytyka literacka w Polsce w XVI i XVII wieku oraz w epoce Oświecenia, Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Teresa Kostkiewiczowa, Wrocław – Warszawa – Kraków 1990: [recenzja], „Pamiętnik Literacki” 83(1992), z. 2, s. 234-240.

Amor vincit omnia. Erotyzm w literaturze staropolskiej, R. Krzywy (red.), wyd. UW, Warszawa 2008.

Bibliografia Literatury Polskiej „Nowy Korbut”, oprac. R. Pollak, IBL PAN, Warszawa 1964 (Piśmiennictwo Staropolskie, t. 2).

Dobakówna A., O sielance staropolskiej. Szkic problematyki, „Pamiętnik Literacki” 3(1968), 59, s. 3-28.

Ehrmann J., Un Paradis désespéré. L'Amour et l'illusion dans “l'Astrée“, Presses Universitaires de France, Paris 1963.

Illicinus P., Idyllium […] in laudem Samvelis Cracoviensis ecclesiae antistitis et Reg. Polo. Can., Cracoviae, apud viduam Floriani. Brak daty wydania; drukarz działał w datach 1537–51. Rękopis przechowywany jest w Krakowie: BCzart, sygn. 1918 I Cim.

Kleiner J., Zarys dziejów literatury polskiej, wyd. II poprawione, Ossolineum, Wrocław 1974.

Kochanowski J., Antologia, red. H. Sułek, Hachette, Warszawa 2010.

Kostkiewiczowa T., Piosenka pasterska. Dziedzictwo sielanki w poezji pasterskiej XX wieku, „Prace polonistyczne” 2016, 71, s. 19–30.

Kowalczyk P., Pietro Illicino – (Petrus Illicinus) – personaggio dimenticato della Controriforma, w: Lingua e Letteratura Italiana dentro e fuori la Penisola. Atti del III Convegno degli Italianisti Europei (Cracovia, 11-13 ottobre 2001), red. S. Widłak, wyd. UJ, Kraków 2003.

Krzewińska A., Sielanka staropolska, jej początki, tradycje i główne kierunki rozwoju, PWN, Warszawa – Poznań – Toruń 1979.

Krzywy R., Poezja staropolska wobec genologii retorycznej. Wprowadzenie do problematyki, t. 1, wyd. UW, Warszawa 2014.

Michałowska T., Gatunek staropolski – obiekt i narzędzie poznania historycznoliterackiego, „Pamiętnik Literacki” 2 (1975), 66, s. 99-124.

Michałowska T., Słownik literatury staropolskiej, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków 1990.

Michałowska T., Staropolska teoria genologiczna, Ossolineum, Wrocław 1974.

Nadolski B., Grzegorz z Sambora (Czuj Vigilantius) (1523–1573), Polski Słownik Biograficzny, 9, Ossolineum, Wrocław 1961, s. 85-86.

Nowicka-Jeżowa A., Spotkanie w labiryncie. Szkice o poezji Jana Kochanowskiego, PAU, Kraków 2019.

Opacki I., Krzyżowanie się postaci gatunkowych jako wyznacznik ewolucji poezji, „Pamiętnik Literacki” 4 (1963), 54, s. 349-389.

Rał-Niemeczek R., Substrat jako fundament konwencjonalizacji wtórnej sielanki staropolskiej, „Perspektywy Kultury”, 2(2022), 37, s. 131–149.

Rot-Buga E., Szczęśliwe nigdy ruskie […] kraje – Józefa Bartłomieja Zimorowica wizja Arkadii spopielonej, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” 4(7), s. 307–332.

Ryczek W., Rhetorica Christiana. Teoria wymowy kościelnej Stanisława Sokołowskiego, wyd. UNUM, Kraków 2011.

Rzeczy minionych pamięć. Studia dedykowane Profesorowi Tadeuszowi Ulewiczowi w 90. rocznicę urodzin, red. A. Borowski, J. Niedźwiedź, wyd. Księgarnia Akademicka, Kraków 2007.

Stępień P., „Amarant” znaczy „nie więdnący”: tajemnice neoplatońskiej architektury „Roksolanek” Szymona Zimorowicza, „Pamiętnik Literacki” 1 (1996), 87, s. 19-38.

Szymonowicz Sz., Sielanki i pozostałe wiersze polskie, oprac. J. Pelc, Ossolineum, Wrocław 2000.

Walińska M., Mitologia w staropolskich cyklach sielankowych, wyd. Gnome, Katowice 2003.

Witkowska A., Słowianie, my lubim sielanki, Ossolineum, Warszawa 1972.

Zgorzelski Cz., Duma poprzedniczka ballady, Nakładem Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń 1949.

Zimorowic J. B., Sielanki nowe ruskie, oprac. L. Szczerbicka-Ślęk, Ossolineum, Wrocław 1999.

Zimorowic Sz., Roksolanki to jest Ruskie Panny na wesele B.Z z K.D., wyd. R. Grześkowiak, IBL, Warszawa1999.

Ziomek J., Renesans, PWN, Warszawa 2012.

 

Pages: 195-213

DOWNLOAD FULL ARTICLE

Antique and christian provenances of old polish pastoral literature - Roksana Rał-Niemeczek754.37 KB